Doktori koji se bave proučavanjem zdravlja mozga, uključujući i snimanje mozga radi ranog otkrivanja znakova bolesti, objašnjavaju da li se ovom tehnologijom zaista mogu otkriti rupe u mozgu i da li bi trebalo raditi takve preglede.
Šta snimanje zaista može da otkrije?
Ranije ove godine, Kim je nakon magnetne rezonance dobila dijagnozu aneurizme mozga, odnosno proširenja arterije. Tip i obim ove aneurizme nisu jasni. Takođe, ne izgleda da postoji jasna veza između aneurizme i najnovijih vesti.
Ali znamo da se najnovije otkriće pojavilo nakon drugačije vrste snimanja, poznate kao jednofotonska emisiona tomografija (SPECT).
Ona podrazumeva ubrizgavanje radioaktivnih supstanci u krv i korišćenje posebne kamere koja stvara 3D slike organa, uključujući mozak. Ova vrsta snimanja razvijena je 1976. godine, a prvi put primenjena na mozgu 1990. godine.
SPECT se može koristiti za praćenje i merenje protoka krvi u organima, a lekari ga koriste u dijagnostici i planiranju lečenja bolesti koje pogađaju mozak, srce i kosti.
Uprkos tome što SPECT ima određenu kliničku primenu u ograničenim okolnostima, ne postoje dobri dokazi da je koristan van tih okvira.
Ulazimo u svet slavnih i privatnih klinika
Klinika prikazana u epizodi Kardašijani nudi SPECT svojim klijentima, uključujući Kardašijan-Džener porodicu.
SPECT snimci privlače pažnju zbog lepih pastelnih boja, popularnosti na društvenim mrežama i tvrdnji da se mogu koristiti za dijagnozu velikog broja stanja – stresa (kao u slučaju Kim), Alchajmerove bolesti, ADHD-a, povreda mozga, poremećaja u ishrani, problema sa spavanjem, besa, pa čak i bračnih problema.
Ali naučni dokazi koji podržavaju primenu SPECT-a kao dijagnostičkog alata za pojedinca i toliko različitih stanja doveli su mnoge lekare, naučnike i bivše pacijente do kritike da je rad takvih klinika naučno neutemeljen i „zmijsko ulje“.
Snimci mogu pokazati promene u protoku krvi, ali one mogu biti zajedničke za više stanja. Protok krvi može da varira u zavisnosti od dela mozga, doba dana, pa čak i od toga koliko je osoba odmorna.
Oblasti u kojima je protok krvi smanjen opisuju se kao „rupe“, „udubljenja“ ili „oštećenja“ na SPECT snimcima.
U slučaju Kim, ovaj smanjeni protok krvi objašnjen je kao „niska aktivnost“ mozga. Njen doktor je sugerisao da njeni frontalni režnjevi ne rade kako treba zbog hroničnog stresa.
Međutim, ne postoje naučni dokazi koji povezuju ove promene u protoku krvi sa stresom ili funkcionalnim posledicama. Zapravo, ne postoji nijedna tehnika sa naučnom podrškom koja povezuje promene u funkciji mozga sa simptomima ili ishodima kod pojedinca.
Ovi snimci nisu jeftini
Lekari imaju više zabrinutosti u vezi sa tim što ljudi bez simptoma traže SPECT radi dijagnostike. Prvo, ljudima se ubrizgavaju radioaktivni materijali bez jasnog medicinskog razloga.
Pacijenti mogu da dobiju terapije ili preporuke za suplemente na osnovu SPECT dijagnoze koja nije naučno utemeljena.
A pošto SPECT nije priznat kao medicinski neophodan, pacijenti plaćaju i preko 3.000 dolara za jedan snimak, a suplementi se dodatno plaćaju.
Da li su potrebna ovakvo snimanja?
Iako se alati za snimanje poput SPECT-a i magnetne rezonance mogu koristiti za dijagnozu mnogih stanja, za zdrave ljude ne postoji medicinska potreba da ih rade.
Takvi snimci kod zdravih ljudi često se opisuju kao „oportunistički“, što ima dvostruko značenje – mogu da otkriju nešto kod osobe bez simptoma, ali istovremeno, koštaju hiljade dolara, podstiču zdravstvenu anksioznost i mogu dovesti do nepotrebnog opterećenja zdravstvenog sistema.
Može biti primamljivo slediti korake zvezda i tražiti dijagnozu putem popularnih i široko oglašavanih snimaka.
Ali važno je zapamtiti da je najbolja medicinska nega zasnovana na čvrstim naučnim dokazima, koje pružaju stručnjaci koristeći najbolje metode razvijane decenijama.
(RTS)