Investitori, analitičari tržišnih kretanja i drugi stručnjaci u Istočnoj Aziji izražavaju zabrinutost da se, nakon kraćeg perioda ekspanzije koji je nastupio posle okončanja epidemiološke politike zaključavanja gradova, osetno usporava rast kineske ekonomije, što može imati bitne reperkusije na ostatak sveta.
Neki od znakova tog usporavanja su pad cena metala na svetskom tržištu i brodskih transportnih marži u Istočnoj Aziji, te pad investicija u građevinarstvo i industrijske proizvodnje u samoj Kini.
Naime, metali poput bakra, cinka i aluminijuma poslednjih meseci pojeftinili su između 20 i 30 posto, za šta je bitan uzrok pad potražnje za njima u Kini. Recimo, procenjuje se da oko 60 odsto svetske potražnje za bakrom, čiju cenu mnogi stručnjaci uzimaju za važan indikator širih ekonomskih kretanja, otpada na Kinu, što praktično znači da njegovo pojeftinjenje ukazuje na smanjenje građevinske aktivnosti u toj državi.
Inače, pored građevinarstva, gde se koristi u sajlama, bakar nalazi primenu i u proizvodima elektronske i automobilske industrije.
U prvom kvartalu ove godine investicije u izgradnju infrastrukture u Kini opale su nešto više od šest posto u odnosu na isti period prethodne godine. Građevina i prodaja nekretnina u Kini čine gotovo 30 odsto čitavog BDP-a, pa su poremećaji u tom sektoru od ogromnog značaja za čitavu ekonomiju zemlje.
Ekonomisti ukazuju da opadanje investicija u izgradnju infrastrukturu znači i pad potražnje za zemljištem, a sa obzirom da lokalne uprave u Kini dobar deo svojih prihoda stiču izdavanjem zemljišnih dozvola, to su i njihovi budžeti direktno ugroženi.
Treba, međutim, reći da je to možda bilo za očekivati jer je prošla godina je u Kini bila rekordna kada je u pitanju investiranje u izgradnju infrastrukture. Naime, vlada u Pekingu počela je u 2022. ostvarivanje petogodišnjeg plana koji predviđa da se mreža auto-puteva u njenoj nadležnosti do 2027. poveća za 11 posto na oko 130.000 kilometara, dužina pruge za super brzu železnicu u državnom vlasništvu za 26 procenata na 53.000 kilometara, a broj aerodroma u zemlji sa 254 na 280.
Prošle godine investicije u fiksnu saobraćajnu infrastrukturu u Kini su iznosile 537 milijarde dolara.
Problem je, tvrde eksperti, to što i auto-putevi i železnica, te regionalni aerodromi uglavnom posluju s velikim minusom, odnosno, nisu profitablni. Smatra se da je samo dug putara i železničara u 2022. godini bio jednak iznosu 11 odsto kineskog bruto društvenog proizvoda.
Manje trgovine
I cene brodskih kontejnera u Istočnoj Aziji su opale između 80 i 85 odsto, što znači da se kineski izvoz najpre u Evropu, a onda i SAD bitno smanjuje.
Faktori iza pada prodaje odeće, nameštaja, igrački i druge robe široke proizvodnje koju Kina izvozi širom sveta, smatra se, u značajnoj meri je to što evropski i drugi klijenti koji ih uvoze imaju već imaju dovoljne rezerve. Oni su odmah nakon okončanja epidemije kovida uvezli veće količine kineske robe, koju onda nisu uspeli da prodaju jer je počela inflacija koja je prisilila stanovništvo da smanji potrošnju.
Još jedan uzrok pada potražnje za kineskom robom u odnosu na godine pandemije 2020. i 2021. je i to što se stanovništvo u zemljama uvoznicama vratilo normalnom životu, koji podrazumeva više tražnje za uslugama, poput restorana i putovanja, a manje za robom u poređenju sa vremenom kada je bilo prisiljeno da ostanu u svojim kućama i stoga više trošili elektronske i druge proizvode.
U Istočnoj Aziji padaju i cene brodskog transporta sirovina, iza čega se nalazi i smanjenje kineskog uvoza rude gvožđa i uglja.
Nada u rast uprkos poteškoćama?
U mesecu maju u Kini su opale i industrijska proizvodnja i narudžbe za nove proizvode u odnosu, dok je u aprilu rast industrijske proizvodnje u odnosu na isti mesec prošle godine, kada su bile pozatvarane fabrike u Šangaju i nekim drugim gradovima, iznosio samo 5,6 posto umesto 10,5 posto, koliko je bio prosečni iznos rasta koji su očekivali domaći ekonomisti.
Takođe u aprilu ove godine, u odnosu na isti mesec prošle, potražnja za kratkoročnim kreditima za domaćinstva je opala za blizu 125,5 milijardi juana (blizu 18 milijardi dolara), a potražnja za srednjoročnim i dugoročnim zajmovima za 115,6 milijardi juana (16,5 milijardi dolara).
Pozitivan razvoj događaja predstavlja povratak turizma, odnosno, nedavni prvomajski praznici, kada je nakon tri godine uzdržavanja zbog epidemije stanovništvu bilo dozvoljeno slobodno putovanje – smatra se da je u pet dana krajem aprila i početkom maja oko 270 miliona kineskih građana pošlo na put i ukupno potrošilo oko 21 milijardu dolara.
Mada je skok u ekonomskoj aktivnosti zabeležen na samom početku godine u aprilu zaustavljen, analitičari Goldman Saksa smatraju da Kina još uvek može da do kraja godine ostvari rast od preko pet posto.
(RTS)